W związku z istnieniem współzawodnictwa o pokarm i przestrzeń życiową każda grupa organizmów dąży do rozprzestrzeniania się i zajmowania możliwie jak największej liczby różnorodnych siedlisk. Zjawisko ewolucyjne, polegające na powstawaniu rozmaitych form wywodzących się od jednego gatunku wyjściowego i zajmujących nieco odmienne siedliska, określa się mianem „radiacji adaptacyjnej”. Jest to w ewolucji proces niewątpliwie korzystny, ponieważ umożliwia organizmom korzystanie z nowych źródeł pożywienia lub usunięcie się z zasięgu działania niektórych wrogów. Jednym z klasycznych przykładów radiacji adaptacyjnej jest ewolucja ssaków łożyskowych...
Erytrocyty zarodków zawierają hemoglobinę nieco inną, zwaną hemoglobiną płodową. Po urodzeniu się płodu zaczyna ona stopniowo w nim zanikać i po 12 tygodniach jest już zastąpiona przez normalną hemoglobinę. Hemoglobina płodowa może wiązać i oddawać tlen w niższych ciśnieniach cząstkowych (parcjalnych) tego gazu niż normalna. Właściwość ta jest bardzo ważna w okresie życia płodowego, gdyż rozwijający się w macicy zarodek ma mniejszy dostęp tlenu niż osobnik po urodzeniu. Tlenek węgla, znajdujący się w gazie świetlnym czy w gazach spalinowych, ma większe powinowactwo do hemoglobiny niż tlen i łatwiej wiąże się z nią również poprzez atomy żelaza. Tak zablokowana hemoglobina nie może transportować tlenu...
Pewne hormony roślinne działają nie stymulujące, lecz hamująco na wzrost i rozwój. Jeden z nich, zwany kwasem abscysynowym , stymuluje np. odcinanie owoców bawełny oraz przechodzenie w stan spoczynku pączków brzozy. Potraktowanie kwasem abscysynowym rosnącego pędu rośliny drzewiastej powoduje zahamowanie wydłużania się międzywęźli: niektóre liście wytwarzają warstwę odcinającą i opadają, młode rozwijające się liście nie wykształcają blaszek liściowych i przekształcają się w liście łuskowate, a pączek wierzchołkowy pozostaje w stanie spoczynku. Podobne zjawiska zachodzą normalnie późną jesienią przed nastaniem zimy. Dlatego też kwas abscysynowy można by nazwać „hormonem indukującym stan spoczynku”...
?Jakiś czynnik występujący już w jaju pociąga za sobą wiele kolejno następujących przemian. Jaki to czynnik? Najprawdopodobniej jest nim już samo przestrzenne zróżnicowanie cytoplazmy samej komórki jajowej. Rozkład struktur w różnych częściach cytoplazmy jaja nie jest bowiem równomierny ani też przypadkowy. Na ogół jeden z biegunów jaja jest bogatszy w materiały żółtkowe niż drugi. Przykładem nieprzypadkowego rozkładu substancji w jaju jest też występowanie gradientu barwników i lepkości oraz widoczne zróżnicowanie rozkładu organelli komórki. W ten sposób geny zawarte w jądrach wczesnych blastomerów rozwijających się zarodków bardzo szybko trafiają do zróżnicowanego otoczenia cytoplazmatycznego...
?Powstawanie przerzutów ograniczone jest również przez pewną preferencję określonych rodzajów nowotworów do poszczególnych tkanek i narządów. I tak z obserwacji klinicznych wynika, że np. rak piersi atakuje zwykle w dalszej kolejności mózg i nadnercza, zaś rak prostaty — kości. Wydaje się, że preferencja ta jest związana zarówno z cechami środowiska charakterystycznego dla poszczególnych narządów, właściwościami immunologicznymi gospodarza, jak i cechami samych komórek nowotworowych. Te ostatnie bywają silnie zróżnicowane nawet w obrębie jednego rodzaju nowotworu. Na przykład z populacji hodowanego sztucznie nowotworu melanoma można wydzielić czyste linie, których komórki wszczepione dożylnie myszom będą atakowały wyłącznie mózg, wyłącznie jajniki, czy też wyłącznie płuca...
?Przepływający przez „trzonek” enzymu strumień protonów może atakować jeden z atomów tlenu kwasu fosforowego usuwając go w ten sposób z „główki” w postaci cząsteczki wody. Energia zawarta w różnicy stężeń protonów po obu stronach błony byłaby więc zużywana bezpośrednio do zakłócania procesu ustalania się równowagi między ATP, wodą, ADP i resztą kwasu fosforowego, powodując w efekcie powstawanie cząsteczek ATP. Mitochondria nie są jedynymi w żywych komórkach maszynami przetwarzającymi energię zredukowanych równoważników w energię zawartą w wysokoenergetycznym wiązaniu w ATP. Innym przykładem takiej maszyny jest system funkcjonujący w komórkach bakteryjnych...
Przeżywające osobniki wydają nowe pokolenie i w ten sposób z całego zakresu zmienności są przekazywane z pokolenia na pokolenie korzystne warianty cech. Dzięki temu procesowi kolejne pokolenia są coraz lepiej przystosowane do środowiska: gdy środowisko się zmienia, w ślad za tym zachodzą dalsze zmiany adaptacyjne. Jeżeli dobór naturalny działa nieprzerwanie przez wiele łat, to wreszcie potomkowie mogą się stać całkowicie różni od przodków, przy czym różnice mogą być dostatecznie duże, ażeby organizmy te zostały uznane za osobny gatunek zwierząt lub roślin...
Już na długo przed badaniami Darwina ludzie znajdowali w ziemi szczątki przypominające kości, zęby i muszle. Niektóre z nich były podobne do części szkieletów znanych zwierząt żyjących, inne natomiast zupełnie nie przypominały żadnych znanych form. Wiele obiektów znalezionych w skałach wysoko w górach było podobnych do części zwierząt morskich. W XV wieku Leonardo da Vinci, wszechstronny geniusz, zinterpretował te ciekawe znaleziska we właściwy sposób. Stopniowo wyjaśnienie to zostało uznane powszechnie. Na podstawie takich dowodów istnienia dawnego życia wysunięto teorię katastrof-koncepcję, według której wielkie pożary i powodzie periodycznie niszczyły wszystkie żywe istoty, a ponowne pojawienie się życia na Ziemi następowało wskutek nowych aktó...
?Ostateczna, często bardzo skomplikowana struktura cząsteczki białka jest swoistym kompromisem między efektami działania wszystkich wymienionych czynników: tendencji do tworzenia regularnej spirali, oddziaływań między ugrupowaniami bocznymi aminokwasów oraz oddziaływań między tymi ugrupowaniami a cząsteczkami wody. Jednakże, pomimo złożoności tej ostatecznej struktury, jest ona w rzeczywistości determinowana przez bardzo prosty parametr. Cząsteczka białka znajdująca się w danym roztworze przyjmuje taką strukturę, jaką narzuca jej swoisty dla niej układ ugrupowań bocznych, a więc sekwencja aminokwasów w łańcuchu peptydowym. Białko o określonej sekwencji aminokwasów, znajdujące się w określonym środowisku, ma automatycznie również określoną strukturę przestrzenną...
?Traszka kalifornijska jest zwierzęciem dogodnym do obserwacji rozwoju zarodkowego. Komórki tarczki zarodkowej są duże, obdarzone zmienną ilością własnego barwnika, a więc łatwe w obserwacji. Zarodek jest odporny na zabiegi mikrochirurgiczne, a jego płytka nerwowa utworzona jest z jednej tylko warstwy komórek. W doświadczeniach, o których mowa, ograniczono zakres badań do okresu, w którym płytka nerwowa, ten pierwszy zwiastun tworzenia się układu nerwowego, przybiera kształt dziurki od klucza. Cały zarodek mierzy wówczas 2,4 milimetra średnicy, a płytka nerwowa zajmuje jedną jego stronę, powstałą ze spłaszczonej półkuli. Przebieg zmian w płytce nerwowej poznano dokładnie dzięki sfilmowaniu wszystkich kolejnych etapów jej rozwoju...